hulpverhalen
Een verhaal doet iets met mensen. Verhalen kunnen boos, verdrietig, blij, begripsvol, enthousiast en o.a. actiebereid maken.
Hulpverhalen kunnen helpen bij het verwerken van vervelende gebeurtenissen van een persoon of groep. (Hulp)verhalen kunnen ook helpen om op een sociaal veilige manier de eigen mening te toetsen, een gebeurtenis van een andere kant te bekijken. Een verhaal is zeer geschikt voor klassen waar de sfeer (erg) onveilig is of het onderwerp nog zeer gevoelig ligt en kinderen er (nog) niet over willen praten.
Behalve voor het verwerken van vervelende gebeurtenissen zijn hulpverhalen ook prima te gebruiken bij ongezonde groepsprocessen. Denk daarbij aan pestgedrag, nare opmerkingen naar elkaar maken, niet tegen je verlies kunnen, door alles heen praten, liegen, weinig rekening houden met elkaar, continu reageren op elkaar, prins- en prinsessengedrag, enz… Kortom, als een gedragsverandering in de klas zinvol is, zal een verhaal of verhalenreeks kinderen aan het denken zetten. Soms ga ik met de echte klas bedenken, wat de klas in het verhaal nodig heeft. U begrijpt, dat dit sociaal zeer veilig is, omdat kinderen iets bedenken voor de klas in het verhaal en niet rechtstreeks voor de eigen (echte) groep. Het effect is vaak wel, dat veel leerlingen uit de echte klas de gewenste veranderingen gaan toepassen binnen hun eigen groep.
Hulpverhalen zijn ook zeer geschikt voor kinderen, als er sprake is van faalangst, perfectionisme, scheidingen, rouw, enz….
Met behulp van (hulp)verhalen leren kinderen zichzelf en de ander beter kennen, ontstaat er emotionele betrokkenheid, kunnen kinderen sociaal veilig morele kwesties verkennen, worden creativiteit en verbeeldingskracht gestimuleerd, het probleemoplossend vermogen vergroot en vindt uitbreiding en versterking van sociale vaardigheden plaats. Daarnaast zijn verhalen goed voor de taalontwikkeling. Naar de positieve werking van verhalen zijn verschillende wetenschappelijke onderzoeken gedaan.
Hoe komt u als kind, ouder of leerkracht aan een passend hulpverhaal?
Zelf vind ik het leuk verhalen op maat te schrijven en te vertellen, die voor een groep en/of individu geschikt en helpend zijn. Ik kan me ook voorstellen, dat u daar geen tijd voor heeft, of dat dit (nu nog niet) uw ding is. Gelukkig zijn er schrijvers die het verhaal al geschreven hebben. Door gebruik te maken van ChatGPT kunt u snel achter geschikte leesboeken komen. Hoe werkt dat:
- Gebruik de gratis ChatGPT app of surf naar: chatgpt.com .
- Geef ChatGPT als opdracht bijvoorbeeld: kinderboek voor kind 9 jaar met autisme. Geef 10 titels.
- Als je daarna op (het pijltje van) “zoeken” drukt krijg je als resultaat 10 boeken met in het kort waar het boek over gaat.
Hieronder een paar van de uitgeteste (werkzame) hulpverhalen
Hieronder staan enkele uitgeschreven hulpverhalen, die direct na vertelling aan een klas, succesvol bleken te zijn. Wellicht kunt u ze ook gebruiken voor in uw groep. Bij elk verhaal staat vermeld voor welk probleem ze zijn ingezet en met welke doelstelling. Begin altijd met het startverhaal van de onder- of midden- en bovenbouw en zoek daarna het verhaal op, dat past bij het thema van uw groep.
leeftijd: middenbouw / bovenbouw basisonderwijs
probleem: geen. Dit is het startverhaal van midden- en bovenbouw. Daarna kunt u uit de verhalen kiezen voor middenbouw en bovenbouw basisonderwijs.
doel: kinderen kennis laten maken met de hoofdpersonen van het verhaal.
Ga naar het startverhaal voor midden- en bovenbouw: “Nieuwe Buren”…
Titel: Iedereen is anders.
Leeftijd: middenbouw / bovenbouw basisonderwijs.
Probleem: geen.
Moraal: Fijn, dat iedereen anders is in de klas.
doel: acceptatie en voordeel zien van het feit, dat iedereen anders is.
Ga naar het verhaal: “Iedereen is anders.”
Titel: “Overstroming in school.”
Leeftijd: middenbouw / bovenbouw
Probleem: Sommige kinderen van een middenbouwgroep kunnen moeilijk omgaan met dat iedereen anders is.
Moraal: het heeft voordelen dat iedereen anders is
doel: acceptatie en voordeel zien van het feit, dat iedereen anders is.
Ga naar het verhaal: “Overstroming in school”
Titel: Iedereen is anders en we houden rekening met elkaar.
Leeftijd: middenbouw/ bovenbouw
Probleem: kinderen accepteren niet, dat mensen verschillend op iets reageren.
Doel / moraal: meer acceptatie krijgen voor het feit, dat iedereen anders is en dat we rekening houden met elkaars verschillen.
Ga naar het verhaal: “Iedereen is anders en we houden rekening met elkaar.”
Hieronder verhalen voor de onderbouw
Titel: “In onze klas helpen we elkaar”.
Probleem: geen. Dit is het startverhaal van de onderbouw plus twee voorbeelden van elkaar helpen.
Ga naar het verhaal: In onze klas helpen we elkaar”.
Titel: In onze klas helpen we elkaar. Frieda komt voor zichzelf op.
Leeftijd: kleuters en groep 3
probleem: niet opkomen voor jezelf en hulp vragen als opkomen voor jezelf niet werkt.
moraal van het verhaal: kom op voor jezelf en vraag hulp als dat nodig is.
doel: kinderen weten hoe ze voor zichzelf kunnen opkomen op een handige manier en vragen hulp als dat nodig is.
Ga naar: In onze klas helpen we elkaar. Frieda komt voor zichzelf op.
Losse verhalen onderbouw
leeftijd: kleuters en groep 3
probleem: mee mogen doen met een spel.
moraal: het verhaal: iedereen mag meedoen, maar dan moet je je wel aan de afspraken houden.
doel: kinderen vinden het goed, dat iedereen mee mag doen en dat je je aan de afspraken moet houden.
Ga naar het verhaal: “Samen Spelen.”
Titel: Aapje krijgt steeds de schuld.
leeftijd: kleuters en groep 3
probleem:- de schuld krijgen, als je het niet hebt gedaan.
moraal van het verhaal: niet zomaar iemand beschuldigen.
doel: omgaan met “de schuld geven” en het weer goed maken bij een onterechte beschuldiging. Dit verhaal is deel 2.
Ga naar het verhaal: “Aapje krijgt steeds de schuld.”
leeftijd: kleuters en groep 3
probleem:- door grenzen van een ander gaan.
moraal van het verhaal: stop is stop.
doel: acceptatie (gedrag is niet de identiteit) en kunnen en willen stoppen als iemand dat zegt. Dit verhaal is deel 1.
Ga naar het verhaal: “Aapje is verdrietig.”
Titel: Ruzie in het bos.
leeftijd: kleuters en groep 3
probleem: boze emoties worden heftiger bij misverstand of ruzie
doel: komen tot een relaxt gevoel.
Dit verhaal is nog niet uitgetest in een klas.
Ga hier naar het verhaal: Ruzie in het bos.
Titel: De leeuw en de muis.
leeftijd: peuters, kleuters en groep 3
probleem:- zelfbeeld – kind is klein en lijdt daaronder.
moraal van het verhaal: klein zijn heeft ook voordelen.
doel: zelfacceptatie en meer zelfvertrouwen.
Ga hier naar het verhaal: “De leeuw en de muis.”
