Wetenschappelijk onderzoek m.b.t. positieve werking van verhalen
door
Er is wetenschappelijk bewijs dat verhalen, metaforen, sprookjes en gelijkenissen effectief kunnen zijn bij het verwerken van nare gebeurtenissen en het bevorderen van gedragsverandering. Deze mechanismen worden bestudeerd vanuit verschillende invalshoeken, zoals psychologie, neurowetenschappen en therapie. Hier zijn enkele wetenschappelijk onderbouwde bevindingen:
### 1. **Narratieve psychologie en betekenisgeving**
Verhalen worden vaak gebruikt in narratieve therapie, een psychologische benadering waarin cliënten hun eigen levensverhalen vertellen en herschrijven. Onderzoek heeft aangetoond dat het gebruik van verhalen helpt om betekenis te geven aan traumatische ervaringen, waardoor mensen hun leven beter kunnen begrijpen en de negatieve impact van deze ervaringen kan worden verminderd.
– **Onderzoek van Pennebaker (1997)** heeft bijvoorbeeld aangetoond dat het schrijven over traumatische ervaringen in verhaalvorm (narratieve expressie) leidt tot zowel emotionele als fysieke voordelen. Dit proces helpt bij het cognitief verwerken van de ervaring en leidt tot verbeteringen in het welzijn en een vermindering van stress.
– **McAdams (2001)** beschrijft dat mensen hun identiteit opbouwen rond verhalen. Door negatieve levensgebeurtenissen opnieuw te kaderen binnen een verhaal, kunnen ze hun eigen rol als ‘held’ of ‘overlever’ zien, wat helpt bij herstel en gedragsverandering.
### 2. **Metaforen in psychotherapie**
Metaforen worden regelmatig gebruikt in verschillende psychotherapeutische stromingen, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) en oplossingsgerichte therapie. Ze helpen cliënten om complexe of emotioneel beladen kwesties te begrijpen en te verkennen vanuit een nieuwe invalshoek.
– **Onderzoek van Stott, Mansell & Salkovskis (2010)** toont aan dat het gebruik van metaforen in therapie bijdraagt aan een beter begrip van emotionele problemen en effectiever probleemoplossend gedrag. Metaforen maken abstracte en emotioneel zware concepten tastbaar, waardoor cliënten hun situatie vanuit een nieuwe, vaak meer beheersbare, invalshoek kunnen zien.
– **Lakoff en Johnson (1980)** beschrijven in hun invloedrijke werk *Metaphors We Live By* hoe metaforen ons dagelijks denken en handelen beïnvloeden. Ze stellen dat metaforen niet alleen taal vormen, maar ook ons begrip van de wereld en onze ervaringen sturen. Dit helpt bij cognitieve herstructurering, een belangrijk aspect van gedragsverandering.
### 3. **Effect van sprookjes en verhalen op kinderen**
Verhalen zoals sprookjes spelen een grote rol in de emotionele en sociale ontwikkeling van kinderen. Psychologen zoals **Bruno Bettelheim** (1976) hebben betoogd dat sprookjes krachtige hulpmiddelen zijn om kinderen te helpen omgaan met hun angsten, zorgen en verlangens. De symbolische aard van sprookjes biedt kinderen een veilige manier om hun gevoelens te begrijpen en te verwerken.
– **Onderzoek van Green en Brock (2000)** over *narrative transportation* suggereert dat wanneer mensen volledig in een verhaal opgaan, dit kan leiden tot diepgaande veranderingen in overtuigingen, attitudes en gedrag. Dit mechanisme geldt zowel voor volwassenen als kinderen, en sprookjes zijn een krachtig medium om deze psychologische processen te ondersteunen.
### 4. **Neurowetenschappen en verhalen**
Neurowetenschappelijk onderzoek toont aan dat verhalen verschillende delen van de hersenen activeren, inclusief gebieden die betrokken zijn bij emoties en herinneringen. Dit helpt bij het verwerken van moeilijke gebeurtenissen en het integreren van deze ervaringen in een breder levensverhaal.
– **Onderzoek van Hasson et al. (2008)** toont aan dat wanneer mensen naar een verhaal luisteren, hun hersenactiviteit synchroon gaat lopen met die van de verteller. Dit fenomeen, bekend als *neural coupling*, suggereert dat verhalen de hersenen in staat stellen om ervaringen op een diep en betekenisvol niveau te verwerken. Deze hersenactiviteit bevordert emotionele verwerking en kan gedragsverandering ondersteunen.
– **Berns et al. (2013)** ontdekten dat verhalen langdurige veranderingen in hersenconnectiviteit kunnen veroorzaken, vooral in gebieden die te maken hebben met taalverwerking en sensorische ervaringen. Dit ondersteunt het idee dat verhalen niet alleen tijdelijk gedrag beïnvloeden, maar ook duurzame veranderingen in denken en voelen teweeg kunnen brengen.
### 5. **Emotionele verwerking en catharsis**
De idee van catharsis, het proces van emotionele ontlading door verhalen, vindt zijn oorsprong in de klassieke Griekse literatuur, maar is ook in modern onderzoek terug te vinden. Verhalen helpen mensen bij het uiten van emoties, wat volgens de **emotionele-verwerkingshypothese** (Rachman, 1980) essentieel is voor psychologisch herstel.
– **Studies naar narratieve exposure therapy (NET)**, een therapievorm die trauma’s via levensverhalen behandelt, tonen aan dat het vertellen van verhalen over trauma helpt bij het verminderen van symptomen van posttraumatische stressstoornis (PTSS) en depressie (Schauer et al., 2011). Dit illustreert de kracht van verhalen bij de verwerking van pijnlijke ervaringen.
### Conclusie
Er is dus wetenschappelijk bewijs dat verhalen, metaforen, sprookjes en gelijkenissen krachtige hulpmiddelen zijn in therapie en persoonlijke ontwikkeling. Ze helpen mensen om gebeurtenissen te verwerken, hun emoties te reguleren en gedragsverandering te bewerkstelligen. Deze effecten zijn aangetoond in verschillende vormen van therapie, neurowetenschappelijk onderzoek en studies naar de invloed van verhalen op identiteit en emotioneel herstel.
